Europa jest wspólnotą wartości cywilizacyjnych, do których należą wolność i równość jednostki, demokracja, państwo prawa, społeczeństwo obywatelskie, to „europejski dom” nie może być budowany niezależnie od tych wartości lub wbrew nim, ale tylko i wyłącznie na ich podstawie. Wspólna polityka europejska musi więc występować w obronie wymienionych wartości oraz brać za nie odpowiedzialność. Teoria integracji europejskiej wymaga zgody co do strategii i celów zjednoczenia, a budowa tej zgody nie jest możliwa bez określonych koncepcji legitymizacyjnych. Oś problemową podjętych rozważań stanowi kwestia legitymizacji Unii Europejskiej – jej instytucji oraz stanowionego przez nie prawa. Inspiracją do podjęcia tematu było poczucie szeroko rozumianego kryzysu legitymizacji demokratycznej UE. Niewątpliwie w Unii występuje problem z uzasadnianiem decyzji – szczególnie w zakresie prawa pochodnego i orzecznictwa – w sposób wpisywalny w dominujące koncepcje demokracji, do których przywykły krajowe dyskursy profesjonalne. Receptą na ów kryzys może być wzmocnienie legitymizacji cywilizacyjnej Unii Europejskiej, tj. odbudowa wspólnoty inkluzywnej przy wykorzystaniu zasady solidarności, kanonu wartości wspólnych i wielokulturowości.

Komunikacja jest centralnym elementem strukturalnym systemu demokratycznego. Współcześnie dawną antyczną agorę zastąpiły media masowe, które stały się najważniejszym pośrednikiem między aktorami politycznymi a publicznością (obywatelami). Naszą wiedzę o polityce czerpiemy przede wszystkim z mediów, które nie tylko przekazują informacje, lecz także organizują dyskusję i debatę publiczną. Skrypt składa się z 10 rozdziałów, których treść może stać się przedmiotem wykładów i ćwiczeń.

Kultura i rozwój. Ta koniunkcja jednoznacznie wyraża istotę naszego projektu. Składające się na nią pojęcia tworzą nierozerwalny związek, myślenie o jednym z nich bez świadomości jego uwikłania w drugie jest ułomne. O ile bowiem każdy opis rzeczywistości polega na redukcji jej złożoności za pomocą ram pojęciowych i teorii, to opis, w którym podczas owej redukcji złożoności następuje rozerwanie tytułowej koniunkcji, jest z gruntu fałszywy. W rezultacie wieść może do błędnych interpretacji zjawisk zachodzących w przestrzeni społecznej. Konsekwencją są, lub mogą być, nieskuteczne, a nawet szkodliwe polityki publiczne, irracjonalne zachowania zbiorowe i indywidualne, niezdolność do tworzenia właściwych strategii, w końcu obniżony poziom systemowej efektywności adaptacyjnej grożący załamaniem możliwości rozwoju. Czym jednak jest kultura? I czym jest rozwój? Odpowiadając na te pytania zmierzyć się musimy z paradoksem. O ile bowiem związek wyrażony w koniunkcji „kultura i rozwój” ma charakter uniwersalny, o tyle pojęcia go opisujące odnoszą się do zjawisk podlegających nieustannej zmianie, mających żywy, emergentny charakter. To właśnie ten charakter decyduje o potencjale twórczym, a więc zdolności do tworzenia nowych idei i dzieł, poprzez innowacyjne impulsy inicjujące zmianę społeczną, technologiczną i polityczną. Zmiana, czyli nieciągłość w funkcjonowaniu i reprodukcji systemu umożliwiająca jego przejście do nowego stanu, jest istotą rozwoju. Periodyk wydawany we współpracy z Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie oraz Uniwersytetem Warszawskim. '

W numerze: Piotr Augustyniak: Wartości w koncepcji firmy-idei, doi 10.7366/KIR.2017.2.3.01, s. 7–16; Anna Karwińska: Społeczne przestrzenie miasta w procesach wytwarzania i realizowania wartości, doi 10.7366/KIR.2017.2.3.02, s. 17–34; Łukasz Maźnica: Zależności między kulturą a rozwojem z perspektywy oddolnych inicjatyw kultury społecznej, doi 10.7366/KIR.2017.2.3.03, s. 35–50; Magdalena Andrejczuk: Prekariat a „Pokolenie Y” – zjawisko prekaryjności młodych pracowników, doi 10.7366/KIR.2017.2.3.04, s. 51–68; Igor Stokfiszewski: Projekt Ursus Zakłady – wokół „zwrotu demokratycznego” w sztuce, doi 10.7366/KIR.2017.2.3.05, s. 69–86. Więcej o kwartalniku http://www.kulturairozwoj.msap.pl/index.php/nr-2-3-2017 uwagi: prof. dr hab. Jerzy Hausner redaktor naczelny periodyk wydawany wraz z Instytutem Studiów Społecznych UW oraz Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie '

Książka jest głosem w dyskusji na temat trudności, jakie niosła za sobą transformacja systemowa, jakie były jej determinanty i konsekwencje. Stanowi ona efekt dyskusji trwających podczas konferencji „Procesy transformacji i demokratyzacji we współczesnym świecie”, która odbyła się na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych UŁ. W publikacji poruszono takie tematy, jak zmiany systemowe na Węgrzech i w Mołdawii po roku 1989, narodziny i rozwój demokracji w Estonii, Hiszpanii, na Ukrainie i w Polsce, a także problemy systemowe występujące w Korei Północnej. Szczególnie dużo miejsca poświęcono rozważaniom na temat Polski. Omawiane są kwestie dotyczące systemu partyjnego, demokracji bezpośredniej, systemów medialnych czy nawet wybranych aspektów polityki zagranicznej.

Głównym celem powstania niniejszej monografii jest analiza, w ujęciu problemowo-chronologicznym, polityki Szwajcarii wobec Unii Europejskiej wraz z jej najważniejszymi wyznacznikami i tendencjami ewolucyjnymi. Analizę przeprowadzono przy szczególnym uwzględnieniu czynników wewnętrznych, głównie politycznych i społecznych, które zaważyły na obecnym poziomie relacji pomiędzy Szwajcarią a UE. Szczególny nacisk położony został zatem na specyfikę ustroju politycznego, w tym federalizm, demokrację bezpośrednią oraz charakterystyczną dla Szwajcarii doktrynę polityki zagranicznej, opartą na neutralności wieczystej. Ponadto istotnym elementem jest analiza koncepcji głównych ośrodków opiniotwórczych zarówno rządowych, jak i pozarządowych. Całości dopełnia próba oceny dotychczasowej polityki wobec UE oraz prognozowania jej dalszego rozwoju. Za cezurę czasową przyjmuje się okres od początku lat 90. XX w., tj. od momentu rozpoczęcia intensywnych relacji Szwajcarii z EWG – UE. […]

Cztery główne tematy numeru to: - "nowa zielona teoria polityczna", ekopolityka; - kwestie bezpieczeństwa w Europie, wojna botów; - e-demokracja: e-partycypacja, e-głosowanie; - gender equality. W artykule z zakresu pierwszego tematu autorzy podejmują próbę identyfikacji ekopolitycznej genezy pandemii COVID-19 wywołanej patogenicznym wirusem SARS-CoV-2 w oparciu o paradygmat nowej zielonej teorii politycznej (ang. New Green Political Theory, NGPT). Główne pytanie badawcze brzmi: czy NGPT jako zrewidowany model jest przydatna do identyfikacji procesów ekopolitycznych, działań lub zaniechań, które przyczyniły się do tego, że choroba COVID-19 stała się nowym wyzwaniem dla polityków i nabrała charakteru globalnej pandemii? Drugiemu tematowi poświęconych jest kilka artykułów. Niezwykle aktualny tekst dotyczy wojny botów i sztucznej inteligencji w połączeniu z wykorzystaniem platform mediów społecznościowych, które mają dostęp do dużej liczby odbiorców. Działania takie zmieniają dynamikę stosunków międzynarodowych, co może stwarzać zagrożenie dla niezależności politycznej państw. Artykuł omawia też algorytmiczne kierowanie kampaniami dezinformacyjnymi i influencerskimi oraz ataki cybernetyczne. Trzecie zagadnienie poruszone zostało np. w artykule dotyczącym ram analitycznych badania partycypacji obywatelskiej w dobie e-demokracji. Powszechny dostęp do nowych technologii wpływa na aktywność obywatelską, a jej wzrost jest traktowany jako jeden z najważniejszych celów demokracji elektronicznej. Uznając e-partycypację za jeden z elementów e-demokracji, autorka dąży do znalezienia odpowiedzi na pytanie: jak analizować e-partycypację z perspektywy demokratycznej. Ostatni temat omawiany jest m.in. w artykułach opisujących znaczenie równości płci jako wartości leżącej u podstaw EKPC oraz wpływ pandemii COVID-19 na podwójną marginalizację kobiet w Kosowie. Nierówność płci i konieczność wzmocnienia pozycji ekonomicznej kobiet były wyzwaniem jeszcze przed pandemią. Zjawisko podwójnej marginalizacji analizowane jest przez pryzmat braku instytucjonalnych działań zapobiegających dalszej marginalizacji kobiet na rynku pracy podczas pandemicznego kryzysu. Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC BY 3.0 PL) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). ********* The four main topics of the issue are: - New Green Political Theory, ecopolitics - security issues in Europe, bots of war - e-democracy: e-participation, e-voting - gender equality The publication is licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Poland license (CC BY 3.0 PL) (full license available at: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode).

OD REDAKCJI Integracja europejska, której ten tom w całości poświęcamy, jest wyzwaniem nie tylko praktycznym, ale także poznawczym. Świadczy o tym z jednej strony rozwój europeistyki jako pola badań o charakterze interdyscyplinarnym, lecz zyskującego status odrębnej dziedziny, z drugiej zaś bardzo widoczny wzrost znaczenia problematyki europejskiej w podstawowych dziedzinach nauk społecznych, takich jak socjologia, politologia, czy ekonomia. O integracji pisze się coraz częściej, z różnych perspektyw i różnym nastawieniem poznawczym. Oprócz imponującego rozwoju badań związanych z poszukiwaniem gospodarczych, politycznych, edukacyjnych, w ogólności praktycznych rozwiązań instytucjonalnych, mamy w tym polu do czynienia z równie żywą refleksją teoretyczną na temat współczesnych przemian społecznych i kulturowych. Wybór i układ tekstów oferowanych Czytelnikowi „Przeglądu Socjologicznego” w tym tomie wiązał się z zamiarem, by owo zróżnicowanie znalazło w nim swój obraz, z konieczności niepełny, odsyłający wszakże do tych wymiarów refleksji nad europejską integracją, które z pewnością należą do najistotniejszych.

OD REDAKCJI W latach siedemdziesiątych XX wieku Jan Lutyński zaprezentował koncepcję działań pozornych. Działania te odznaczały się następującymi cechami: 1) oficjalnie uznaje się je za istotne dla realizacji jakiegoś ważnego społecznie celu; 2) celu tego faktycznie nie realizują; 3) o ich nieprzydatności powszechnie wiadomo w danej zbiorowości; 4) jest to wiedza prywatna, oficjalnie nieuzewnętrzniana; 5) ich rzeczywista funkcja polega na samym ich istnieniu; 6) zawierają zawsze jakiś element fikcji, odnoszący się do ich przebiegu czy celu. W niniejszym tomie „Przeglądu Socjologicznego” prezentujemy teksty ilustrujące aktualność różnych elementów tej koncepcji w nowej rzeczywistości społecznej. Poszczególni autorzy, odwołując się do rozważań J. Lutyńskiego, analizują różne rodzaje i formy działań pozornych w naszym życiu religijnym, w funkcjonowaniu służby cywilnej, w procesie stanowienia prawa, w dialogu obywatelskim, a także w szkolnictwie wyższym.

Od Redakcji Niniejszy tom zawiera teksty dotyczące szerokiego spectrum zjawisk i procesów związanych z funkcjonowaniem systemu edukacji w nowym typie społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy. Większość artykułów dotyczy szkolnictwa wyższego, które zarówno w Strategii Lizbońskiej, jak i w Procesie Bolońskim, zostało uznane za główny motor rozwoju społeczno-ekonomicznego. W nurcie tych rozważań mieszczą się teksty następujących Autorów: M. Wójcickiej, J. Kochanowskiego, K. Karczmarczuka, A. Boczkowskiego. Z kolei K. Musiał i A. Dziedziczak-Foltyn opisują próby wprowadzenia zmian w różnych systemach szkolnictwa wyższego. Tym niemniej jakość szkolnictwa wyższego i jego rola w modernizacji społecznej zależy od wcześniejszych etapów kształcenia, stąd też reformy dotyczą także innych elementów systemu edukacji. Dobitnie pokazuje to artykuł M. Zahorskiej omawiający przebieg i rezultaty reformy oświatowej w Polsce. W tym kontekście interesujący wydaje się tekst E. Wejbert-Wąsiewicz i E. Pęczkowskiej opisujący wydawałoby się uboczny problem (z punktu widzenia modernizacji społecznej), ale faktycznie dość kluczowy, gdyż pokazujący społeczno-kulturowe bariery wprowadzania zmian w systemie edukacji.

Od Redakcji Przedkładany uwadze czytelników zeszyt Przeglądu Socjologicznego jest poświęcony problematyce kobiecej. Wiadomo, że jest to problematyka bogata i różnorodna, związana z wieloma aspektami życia jednostek i społeczności. W tym tomie znalazły się tylko niektóre kwestie, może rzadziej dyskutowane. Zeszyt otwiera artykuł E. Malinowskiej na temat świadomości feministycznej kobiet – uczestniczek „Solidarności” w latach 80. Artykuł dedykujemy pamięci 30-lecia NSZZ. Kolejne teksty pokazują kulturowe uwarunkowania sytuacji kobiet odrzucających macierzyństwo (czyli istotny element stereotypu kobiecości) w artykule E. Garncarek. E. Paprzycka analizuje ambiwalencję procesu socjalizacji kobiet. Nieco prowokacyjnie brzmi teza A. Piekarskiej o walorach kobiet na rynku pracy: ich zatrudnianie jest wysoce racjonalne, bo są wykształcone, kompetentne i... tańsze. A. Dziedziczak-Foltyn podnosi problem równości płci w nauce i edukacji akademickiej. Na uwagę zasługuje tekst M. Nowickiej poświęcony koncepcji postkolonializmu. Koncepcja ta zyskała powodzenie wśród badaczek, m.in. jako sposób wyjaśniania społecznego położenia kobiet. I wreszcie I. Desperak omawia aktualny stan ruchu kobiecego w Polsce, podkreślając szczególną rolę dwu Kongresów Kobiet. Całości zeszytu dopełniają recenzje. Omówiona jest monografia dotycząca biedy kobiet oraz autobiografia Marii Jarosz jako przykład sukcesu wcale niełatwo osiągniętego.

OD REDAKCJI Kolejny, podwójny LX/2–3 tom „Przeglądu Socjologicznego” poświęcony jest problematyce miejskiej. Przedstawiciele różnych ośrodków akademickich prezentują teksty, dla których wspólnym mianownikiem jest idea kulturowego pejzażu współczesnego środowiska miejskiego. Jedną z przewodnich myśli zawartych w niniejszym zbiorze stanowi teza, że współczesne miasto, powiązane z gospodarką globalną, jest konceptualizowane w kategoriach dynamicznej,płynnej i zmiennej struktury, dla której wymiar kulturowy staje się równie istotny jak wymiar ekonomiczny. Jednakże zawarte w tomie analizy znacznie wykraczają poza wąsko ujmowany kulturowy paradygmat socjologii miasta. Są próbą określenia sposobu, w jaki dzisiejsze miasta odpowiadają na najpilniejsze potrzeby współczesnego świata, będąc głównymi przestrzeniami tworzenia globalnych przepływów, materializujących się w konkretnych lokalizacjach. Zmiana w postrzeganiu roli czasu i przestrzeni polega na ich oddzieleniu i kompresji, co prowadzi do kolejnego pytania o rolę miejsca w budowaniu tożsamości jednostkowej i grupowej. Niezależnie bowiem od „mechanizmów wykorzeniających” ludzie wciąż poszukują podstaw identyfikacji i przynależności, usiłując odnaleźć je w miejscach, wokół których ogniskuje się życie społeczne.