Charyzmatyczny malarz Władysław Strzemiński nie godzi się z socrealizmem i pozostaje wierny swojej drodze artystycznej. [filmweb.pl]

Składające się na zawartość numeru artykuły układają się w 3 pasma tematyczne skupione wokół zagadnień literaturoznawczych i kulturoznawczych. Pierwsze dotyczy estetyki. Omówiona została rola, jaką w obszarze poetyki i teorii sztuki pełni wywodząca się z tradycji retorycznej kategoria memoria. W kolejnym artykule, poświęconym 622 upadkom Bunga, podjęto – na tle estetyzmów: modernistycznego, nowoczesnego i pragmatycznego – próbę dookreślenia sposobu rozumienia sztuki i procesu twórczego w powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza. Drugie pasmo tworzą teksty osnute wokół figury miasta. Czytelnik znajdzie w numerze artykuły, w których mowa o przestrzeni dwóch miast – Warszawy oraz Łodzi – ukazanych z interesującej perspektywy. W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czym jest urbanizacja przyrody, opisane zostały miejsce oraz rola roślin i zieleni miejskiej w Warszawie w latach okupacji wojennej oraz późniejszych. Dwa kolejne artykuły przynoszą obraz literackiej Łodzi. W pierwszym poddany rekonstrukcji – na podstawie materiałów źródłowych i dokumentów historycznych – został łódzki etap biografii i twórczości Mieczysława Jastruna. W następnym odnajdujemy obraz życia kulturalnego toczącego się w łódzkich kawiarniach tuż po 1945 roku, odtworzony na podstawie tekstów literackich, notatek prasowych i anegdot. Ostatnią grupę artykułów wyróżnia dominujący w nich dyskurs teoretyczny. Analiza wybranych książek Pawła Huellego i Joanny Olczak-Ronikier posłużyła omówieniu roli fotografii włączonej do tekstu literackiego. Z kolei lektura Opowieści z różnych kieszeni Karola Čapka stanowi punkt wyjścia do refleksji nad eksperymentami genologicznymi czeskiego pisarza polegającymi na przekraczaniu schematów powieści kryminalnej i detektywistycznej. Prowadzone rozważania teoretyczne wykraczają także poza przestrzeń literatury i obejmują swym zasięgiem film – wielopłaszczyznowej analizie poddana została kategoria władzy w obrazie Romana Polańskiego Matnia.

OD REDAKCJI Kapitał społeczny należy do pojęć, których znaczenie i popularność zyskuje uznanie w socjologii i ekonomii po wielu latach od ich pierwotnego użycia. W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych nastąpił prawdziwy zalew publikacji poświęconych temu zagadnieniu. Koncepcja kapitału społecznego odgrywa zatem centralną rolę w dyskursie ekonomicznym i socjologicznym. Jest nie tylko podstawowym pojęciem teoretycznym, ale również hasłem nośnym politycznie.Zjawiska denotowane przez pojęcie kapitału traktowane są przez ekonomistów jako ważne pozaekonomiczne czynniki rozwoju gospodarczego, a przez socjologów dodatkowo jako jeden z ważniejszych przejawów znaczącej pozycji ich dyscypliny jako nauki. Teoretycy kapitału społecznego starają się ponadto, poprzez użycie tej koncepcji, przerzucić pomost pomiędzy indywidualistyczną i racjonalistyczną wizją człowieka i społeczeństwa a jego wizją kulturową nawiązującą do realizmu socjologicznego. Dotychczasowa refleksja i badania nad kapitałem społecznym znajdują równie liczne grono zwolenników, jak i przeciwników. Z tych właśnie powodów kolejny tom Przeglądu Socjologicznego koncentruje się na zagadnieniach i zjawiskach blisko z nim związanych w społecznościach lokalnych. Zbiór tekstów można podzielić na trzy części. Pierwsza z nich obejmuje tekst wprowadzający do analiz społeczności lokalnych pióra Joanny Kurczewskiej oraz artykuł przeglądowy dotyczący kapitału społecznego, przygotowany przez Macieja Frykowskiego i Pawła Starostę. Część druga obejmuje teksty Marii Halamskiej, Jerzego Bartkowskiego, Danuty Walczak-Duraj, Krzysztofa Gorlacha, Tomasza Adamskiego i Marty Klekotko oraz Andrzeja Pilichowskiego, koncentrujące uwagę na problematyce kapitału społecznego w środowisku wiejskim. Natomiast w części trzeciej Marek S. Szczepański, Jacek Kurczewski oraz Tomasz Nawrocki prezentują różne aspekty funkcjonowania społeczności lokalnych i kapitału społecznego w regionie śląskim. Ostatni tekst, pióra Agnieszki Michalskiej-Żyły, zawiera prezentację wyników badań dotyczących psychospołecznych postaw mieszkańców Łodzi wobec ich środowiska zamieszkania.

Editorial We are happy to offer our readers English translations of selected papers published in Issues 1, 2 and 3 of The Sociological Review (Przegląd Socjologiczny)from 2008. The presented issue is not, therefore, thematically consistent. On the contrary, our aim is to demonstrate the diversity of our interests.We begin with a program article by F. Schütze, wherein the author indicates the benefits of the application of interpretative biography analysis in European studies. The text is accompanied by an article by K. Waniek, which illustrates the pro et contra of international social integration. The subsequent articles concern sociological description of local communities. M. Halamska presents a review of studies, in which she discusses the strengths and weaknesses of social capital in the Polish countryside, while A. MichalskaŻyła analyzes the issue of identification with one’s native city. Recently, numerous countries, including members of the European Union, have begun to incorporate the notion of the knowledge-based society into their programs. In spite of the rapidly growing number of publications, the issue is still rather ambiguous. First, L. Zienkowski offers a review in which the issues concerning the problem of the ‘knowledge-based economy’ are organized. Next, M. Zemło proposes a critical view of the knowledge-based society from the perspective of the sociology of knowledge. European integration, social capital and knowledge-based society – these are the keywords of this issue of The Review. These are also the keywords of the current debate within the Polish and international sociological milieu.

Tomasz Kupiec Do we learn how to learn?… Evolution of functions of evaluation systems – the case of Polish regional [Czy uczymy się uczyć? Ewolucja funkcji systemów ewaluacji – przykład polskich samorządów województwa] doi: 10.7366/1509499538101, s. 7-21 Robert Perdał, Paweł Churski, Tomasz Herodowicz, Barbara Konecka-Szydłowska Geograficzny wymiar (nie)sprawiedliwości społecznej… – wyzwania rozwoju regionalnego i lokalnego [The Geographical Dimension of Social (In)justice: The Challenges of Regional and Local Development] doi: 10.7366/1509499538102, s. 22-50 Ariel Ciechański Zmiany w sieci transportu publicznego… na obszarach Beskidu Niskiego i Bieszczad w latach 1990–2019 i ich konsekwencje [Changes in the Public Transport Network in the Areas of Low Beskid and Bieszczady 1990–2019 and Their Consequences ] 10.7366/1509499538103, s. 51-79 Małgorzata Czornik, Piotr Gibas Zagospodarowanie przestrzenne miast… Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii [Spatial Development in the Cities of the Metropolitan Union of Silesia (GZM)] doi: 10.7366/1509499538104, s. 80 - 93 Kamil Piskała, Agata Zysiak Od skromnej modernizacji do inwestycyjnej gigantomanii…. Wizje rozwoju miasta czasu „łagodnej rewolucji” (Łódź, 1945–1949) [From Modest Modernisation to Investment Gigantomania: The Prospects of City Development from the Times of the ‘Gentle Revolution’ (Łódź, 1945–1949)] doi: 10.7366/1509499538105, s. 94-114 Dominika Zwęglińska-Gałecka Gentryfikacja wsi: próba określenia przestrzennego zasięgu zjawiska [Rural Gentrification: An Attempt at Defining the Spatial Extent of the Phenomenon] doi: 10.7366/1509499538106, s. 115-145 RECENZJE Kazimierz Krzysztofek, Katarzyna Śledziewska, Renata Włoch, Gospodarka cyfrowa. W poszukiwaniu nowego paradygmatu, s. 146-150 Uwagi: prof. dr hab. Grzegorz Gorzelak – redaktor naczelny periodyk redagowany wraz z Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW